بررسی مقایسه‌ای ریخت‌سنجی هندسی جمعیت‌های سیاه‌ماهی (Capoeta fusca) در حوضه‌های کویر و هریرود

چکیده کمّی‌سازی ویژگی‌های ریختی شکل بدن جمعیت‌های مختلف ماهیان سبب شناسایی بهتر آنها می‌شود و درک بهتری از تاریخچه تکاملی جمعیت‌های گوناگون آن را ارایه می‌کند. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی ویژگی ریخت‌شناسی جمعیت‌های سیاه‌ماهی (Capoeta fusca) در آب‌های داخلی ایران با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به اجرا در آمد. برای این منظور تعداد 122 نمونه سیاه‌ماهی از سه رودخانه امیرآباد، کال‌شور و تبارک نمونه‌برداری شد. از نیم‌رخ چپ بدن ماهی‌ها عکس‌برداری شد و روی تصاویر دو بعدی حاصل به منظور استخراج داده‌های شکل بدن روش ریخت‌سنجی هندسی، با استفاده از نرم‌افزار TpsDig2 تعداد 15 لندمارک تعریف و رقومی شد. داده‌های لندمارک پس از تحلیل پروکراست با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)، آنالیز متغیرهای کانونی (CVA) و آنالیز خوشه‌ای (CA) تحلیل شدند و الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت‌ها در شبکة تغییر شکل مصورسازی شد. مطابق نتایج تجزیه به مؤلفه­های اصلی، شش مؤلفه اول بالاتر از نقطه برش جولیف قرار داشتند و در مجموع 37/79 درصد واریانس را به خود اختصاص دادند. بیشترین واریانس مربوط به تغییرات اندازه سر، ارتفاع بدن، جایگاه باله پشتی و مخرجی، طول قاعده باله پشتی و اندازه طول ساقه دمی بود. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و کلیه نتایج تحلیل همبستگی کانونی صفات شمارشی نشان داد که جمعیت‌ها با یکدیگر اختلاف معنی‌دار دارند (0001/0>P). تحلیل خوشه‌ای نیز جمعیت رودخانه کال‌شور را در گروهی جداگانه نسبت به دو جمعیت رودخانه‌های امیرآباد و تبارک قرار داد.